Trích dẫn, lược dịch từ bài phỏng vấn ngài Buffett của tạp chí Fortune tháng 11 năm 1974
Liên hệ để hợp tác cùng Golden River – công ty quản lý đầu tư giá trị hiếm hoi của người Việt: http://goldenriverinvestment.com/lien-he/
Ngài Buffett rất thích sử dụng bộ môn bóng chày (baseball) để ví von những triết lý đầu tư chứng khoán thú vị. Song trái ngược với bóng chày – nơi cầu thủ cầm gậy (batter) chỉ có một số lượng nhỏ, cụ thể là 3 lần cơ hội (3 pitches) – để vung gậy (luật chơi bóng chày ở clip dưới đây), một nhà đầu tư cổ phiếu lại không hề có giới hạn nào cho cơ hội “vung gậy” của anh ta, anh ta có thể “nói không” với hàng trăm, hàng nghìn cổ phiếu khác nhau trước khi tìm ra cơ hội thực sự cho mình. Tuy nhiên, bộ môn đầu tư trên thực tế lại không hề dễ dàng như thoạt nhìn, bởi vì rào cản lớn nhất cho một nhà đầu tư thực ra lại chính đến từ tâm lý (psychology) của anh ta, thúc đẩy gián tiếp bởi áp lực đến từ cấp trên, từ khách hàng, từ đám đông xung quanh hô hào mỗi ngày…
@Ngài Warren Buffett: “Đối với riêng tôi, đầu tư (investing) là bộ môn vĩ đại nhất thế giới, bởi vì bạn không hề bị buộc phải vung gậy đánh bất cứ thứ gì được ném tới bạn.
Bạn có thể cầm gậy đứng yên tại vị trí, nhìn kẻ ném bóng ném tới cổ phiếu General Motors giá $47! Cổ phiếu US Steel giá $39! Và không hề có bất cứ huấn luyện viên hay trọng tài nào “call strike out” (trượt bóng) với bạn. Không hề có hình phạt nào ngoại trừ các cơ hội vô hình biến mất. Bạn có thể chờ cả ngày, cả tuần, cả tháng, thậm chí cả năm để chờ đợi một cú ném (pitch) có xác suất thuận lợi nhất được ném tới bạn, và khi các đối thủ trên sân buồn chán ngủ gục đi, lúc đó chính là cơ hội cho bạn vung gậy mạnh nhất.
Nhưng thật đáng tiếc cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp tại các tổ chức tài chính khi lợi thế của bộ môn đầu tư trở thành bất lợi. Họ là nạn nhân của các phép đo “hiệu suất” (performance) ngắn hạn hằng tuần, hằng tháng đến mức không thể nào chịu đựng được! Buffett nói, tiếp tục hình ảnh bóng chày của mình, nó giống như Babe Ruth (tay gậy vĩ đại nhất lịch sử với nhiều kỷ lục home run: https://en.wikipedia.org/wiki/Babe_Ruth) buộc phải đánh gậy với 50.000 người hâm mộ và chủ câu lạc bộ hét lên, “Vung gậy đi thằng vô dụng!” Hơn nữa, anh ta còn phải đối mặt với một tên đối thủ nào đó đang cố lừa anh ta đánh chệnh hướng có chủ đích. Anh ta biết rằng nếu anh ta không thực hiện cú xoay người vung gậy chính xác ở cú ném tiếp theo, huấn luyện viên sẽ nói, “Trả đồng phục và ra ngoài sân đi.” Đó là thứ áp lực khủng khiếp mà Buffett đã tránh được nhờ việc thiết lập hợp đồng hợp tác đầu tư và tính phí performance hợp lý cho quỹ đầu tư (investment partnership) đầu tiên của ông ta.
Hãy loại bỏ cảm xúc và thật kiên nhẫn, đó là thông điệp của Buffett: bạn đang đối phó với rất nhiều người ngớ ngẩn hô hào suốt mỗi ngày, mỗi phút trên thương trường; nó giống như một sòng bạc quy mô khổng lồ ở đó mọi người khác đang say máu mà không còn chút lí trí; nếu bạn cố giữ bên mình một lon Pepsi, bạn sẽ không sao cả. Đầu tiên, đám đông đang say mê lạc quan và mua mọi cổ phiếu mới mà họ thấy được trong tầm mắt. Chỉ thời gian ngắn sau đó, sự bi quan không có hồi kết lại tràn ngập bầu không khí, mọi người bán tất cả cổ phiếu – coi nó như một cơn bệnh dịch – và dự đoán một cuộc Đại suy thoái khác.
Hãy tin tưởng vào phán đoán của bạn và chỉ như vậy, Buffett khuyên. Đừng để bị ảnh hưởng bởi mọi ý kiến bạn nghe hoặc mọi khuyến nghị mua/bán bạn đọc được trên báo đài, từ các chuyên gia tư vấn. Buffett nhớ lại một câu nói yêu thích của Professor Benjamin Graham, cha đẻ của ngành phân tích chứng khoán và triết lý đầu tư giá trị (thứ mà Golden River luôn theo đuổi) và là người thầy mentor đáng quý nhất của Buffett tại Trường Kinh doanh Columbia: “Bạn không đúng cũng không sai bởi vì đám đông đồng ý hay bất đồng với phán đoán của bạn. Bạn đúng đơn thuần bởi vì lập luận (reasonings) và dữ liệu (facts) của bạn đúng.” Một cách khác để nói rằng sự khôn ngoan, sự thật, nằm ở nơi khác hơn là sự đồng tình và tâm lý chung của đám đông ngoài kia.
Tuy nhiên, một cổ phiếu món hời (bargain) thì có gì là tốt nếu như thị trường ngoài kia không bao giờ nhận ra nó là món hời, và chẳng ai đồng tình để mua đẩy giá của nó trở về giá trị thực cơ chứ? Nếu như thị trường chứng khoán giảm vĩnh viễn và không thể nào hồi phục thì sao?
Buffett trả lời hào hứng: khi tôi làm việc tại quỹ Graham-Newman của thầy Graham, tôi cũng đã từng có hệt suy nghĩ đó và đã hỏi thầy – lúc đó là sếp của tôi – đúng câu hỏi như vậy. Ông ấy chỉ nhún vai và nói rằng: “Thị trường, cuối cùng (eventually), sẽ luôn nhận ra và sửa lại mức giá sai lầm đó.” Và khi nghiệm lại suốt nhiều năm sự nghiệp của tôi, ông ấy đã nói đúng. Giờ đây trên phố Wall (năm 1974), mọi người thường xuyên bảo nhau rằng: “Ừ thì cổ phiếu đó tốt và rẻ thật, nhưng nó sẽ không tăng giá nổi đâu…” Điều đó thật ngu ngốc. Những nhà đầu tư thành công trở nên thành công với track record đáng ngưỡng mộ bởi vì họ kiên trì đồng hành cùng các doanh nghiệp tốt ở mức giá hời, không từ bỏ chỉ vì biến động giá cả nhất thời. Trong ngắn hạn, thị trường là chiếc máy biểu quyết (voting machine), nhưng trong dài hạn, nó là chiếc bàn cân giá trị (weighing machine) lạnh lùng. Sớm hay muộn, giá cả thị trường của cổ phiếu sẽ luôn phải phản ánh lợi nhuận, tài sản và giá trị thực của doanh nghiệp đứng đằng sau nó.”
(Nguồn: Bài phỏng vấn ngài Buffett của tạp chí Fortune tháng 11 năm 1974)